موارد الزامی، اختیاری و ممنوعیت جایگزین حبس عبارتند از :

موارد الزامی جایگزین حبس:

1_ مجازات مندرج در دادنامه تا ۳ ماه تا ۹۰ روز حبس باشد مواد ۶۵ و تبصره ماده ۳۷

2_جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها بین ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس است در صورتی که مرتکب سابقه محکومیت کیفری به شرح مندرج در ماده ۶۶ را نداشته باشد.

3_جرایم غیر عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها دو سال حبس یا کمتر است

4_مرتکبان جرایمی که نوع یا میزان تعزیر آنها در قوانین موضوعه تعیین نشده است

موارد اختیاری جایگزین حبس:

1_جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از ۶ ماه و یک روز تا یک سال حبس است در صورتی که مرتکب سابقه محکومیت کیفری به شرح مندرج در ماده ۶۶ را نداشته باشد

2_جرایم غیر عمدی که حداکثر مجازات قانونی آن بیش از دو سال حبس است.

موارد ممنوعیت جایگزین حبس:

1_ جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها ۹۱ روز تا یک سال حبس است در صورتی که مرتکب دارای سابقه کیفری به شرح مندرج در ماده ۶۶ باشد.

2_جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از یک سال حبس است حتی اگر مرتکب سابقه کیفری مندرج در ماده ۶۶ را نداشته باشد و قاضی هم با کیفیت مخفف مجازاتی کمتر از یک سال حبس تعیین کند

3_جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی با هر میزان مجازاتی که داشته باشند مثلاً اگرچه در جرایم عمدی با حداکثر ۶ ماه حبس حکم به جایگزین حبس الزامی است اما اگر جرم علیه امنیت داخلی یا خارجی باشد صدور حکم جایگزین حبس ممنوع است .

4-در جرایم عمدی متعدد اگر مجازات قانونی حداقل یکی از آن ها بیش از 6 ماه حبس باشد. (ماده 72 قانون مجازات اسلامی)